Bevolkingsonderzoek van de toekomst

Heel Nederland Gezonder: het bevolkingsonderzoek van de toekomst

Onze gezondheidszorg is eigenlijk vooral ziekenzorg. We ondernemen vaak pas actie als we klachten hebben. Dat is een gemiste kans omdat klachten een late uiting zijn van de belangrijkste aandoeningen die in de westerse samenleving de gezondheid en kwaliteit van leven bedreigen, zoals:

hart- en vaatziekten
diabetes
nierziekten
COPD
psychische aandoeningen
kanker

Bij deze en andere chronische aandoeningen is er sprake van een onderliggend ziekteproces waar risicofactoren op inspelen.

Risicofactoren

De afgelopen jaren is de kennis van risicofactoren en hun voorspellende waarde voor de ontwikkeling van chronische ziekten gegroeid. Wat opvalt is dat veel van de risicofactoren voor chronische ziekten elkaar overlappen. Een risicofactor is daarbij vaak van invloed op meerdere aandoeningen. Zo hebben roken, overgewicht en lichamelijke inactiviteit een effect op (het ontstaan van) kanker, hart- en vaatziekten, diabetes en COPD. Geïntegreerde risicoprofilering maakt gebruik van dit gegeven door met behulp van deze, elkaar deels overlappende, risicofactoren, één samenhangend risicoprofiel voor een individu op te stellen.

Bevolkingsonderzoek

In Nederland hebben we een bevolkingsonderzoek voor borstkanker, baarmoederhalskanker en sinds enkele jaren dikkedarmkanker. Echter, we kennen geen gestructureerde preventieaanpak voor chronische ziekten in zijn algemeenheid. Uitbreiding van de losse bevolkingsonderzoeken per ziekte, zoals nu het geval voor de drie kankersoorten, is ondoenlijk en om meerdere redenen onwenselijk.

Een bevolkingsonderzoek naar relevante risicofactoren met persoonlijke risicoprofilering zou een aantrekkelijke oplossing kunnen vormen. Het maakt een individuele stapsgewijze preventie-aanpak mogelijk. Per persoon kan een gerichte, verantwoorde en stapsgewijze strategie voor (vroeg)diagnostiek worden bepaald. Daarnaast krijgt iedereen op basis van zijn/haar risicoprofiel een persoonlijk gezondheidsbevorderend advies gericht op beïnvloedbare risicofactoren.

NIPED instituut

Het NIPED instituut heeft in de afgelopen jaren samenwerking met artsenorganisaties en gezondheidsfondsen een aanpak voor geïntegreerde risicoprofilering ontwikkeld en gevalideerd die eenvoudig ingezet kan worden als het nieuwe bevolkingsonderzoek naar alle veelvoorkomende chronische ziekten. Het is een combinatie van een gevalideerde online vragenlijst en een checkbox met medische testen die mensen gemakkelijk vanuit hun huis kunnen uitvoeren. Het is zo laagdrempelig dat iedereen er aan mee kan doen.

Demedicaliserend

Zorgt deze aanpak er niet voor dat de samenleving juist gaat medicaliseren? Integendeel, de aanpak blijkt mensen juist bewuster te maken en aan te zetten om zelf aan de slag te gaan met hun gezondheid en alleen professionele hulp te zoeken als daar echt noodzaak voor is. In het kennisplatform achter deze zogenaamde Persoonlijke Gezondheidscheck zitten naast de actuele wetenschappelijke inzichten op het gebied van risicoprofilering ook de richtlijnen voor verwijzing naar de eerste lijn voor medische interventies of aanvullend onderzoek. Inmiddels hebben 400.000 Nederlanders via verschillende projecten en pilotstudies één of meer keer meegedaan met tot de verbeelding sprekende resultaten.

Heel Nederland Gezonder

Meer dan 155 publieke en private werkgevers, zorg- en inkomensverzekeraars, zorgorganisaties en universiteiten zijn al partner en in gezamenlijkheid is de beweging ‘Heel Nederland Gezonder’ gestart. Deze beweging heeft tot doel om de komende jaren met vereende krachten 1,7 miljoen Nederlanders hun gezondheidsprofiel op te laten stellen als basis voor een persoonlijke preventie aanpak. Met de schat aan data die deze beweging oplevert zal continue wetenschappelijke evaluatie van effectiviteit en haalbaarheid plaatsvinden en een ontwikkelproces worden gevoed gericht op bewustwording en stimuleren van gezond gedrag. Nederland loopt met deze beweging internationaal voorop.