De Arbowet: wat je moet weten

Het kabinet heeft de Arbowet per 1 juli 2017 flink onder handen genomen. In de aangepaste wet is er meer aandacht voor preventie, en krijgen werkgevers en bedrijfsartsen nieuwe taken en verplichtingen.

Nog meer regels! Zijn die echt nodig?

Organisaties staan meestal niet te juichen als er nieuwe wetten uit Den Haag komen. De overheid past de Arbowet echter niet voor niets aan. De samenleving verandert. We worden allemaal ouder, en moeten daarom langer doorwerken. Dat vraagt nogal wat, van medewerkers en organisaties. Duurzame inzetbaarheid wordt steeds belangrijker, en daarmee preventie en arbeidsgerelateerde zorg. Fitte, gemotiveerde werknemers vallen immers minder snel uit. Met dat in het achterhoofd heeft het kabinet besloten om de wet te moderniseren. Concreet betekent dat: een uitbreiding van taken voor de bedrijfsarts, een grotere betrokkenheid van werkgevers en werknemers bij het arbobeleid en meer aandacht voor preventie.

Wanneer gaat de nieuwe wet in?

Vanaf 1 juli 2017 is deze vorm van de Arbowet van kracht.

Wat houdt het precies in?

We zetten de belangrijkste aandachtspunten in de Arbowet voor u op een rij.

1. Meer aandacht voor preventie

Het is zo dat elke organisatie tenminste één preventiemedewerker moet hebben. (Bij minder dan 26 medewerkers mag de directeur ook zelf de preventiemedewerker zijn.) Als gevolg van de Arbowet heeft die per 1 juli 2017 een sterkere positie. Zo moet hij bij het adviseren over arbo- en preventiebeleid nauw samenwerken met de bedrijfsarts, andere arbodienstverleners en de medezeggenschapsraad. De werknemersvertegenwoordiging moet instemmen met de benoemingen van deze persoon. Het idee is dat hiermee meer draagvlak ontstaat voor het werk van de preventiemedewerker, zowel bij de medewerkers als bij de werkgever. Daarnaast moet de bedrijfsarts meer aandacht gaan besteden aan preventie. Zie ook punt 3.

Dit doet de preventiemedewerker

Een preventiemedewerker heeft drie wettelijke taken:

Het (mede) opstellen dan wel uitvoeren van een Risico-Inventarisatie en- Evaluatie (RI&E)
Het adviseren en samenwerken met de OR en/of werknemersvertegenwoordiging over het arbo- en preventiebeleid, en het (mede) uitvoeren van de te nemen maatregelen.
Het adviseren en samenwerken met de bedrijfsarts en andere arbodienstverleners.

2. Basiscontract arbodienstverlening

Er is een grote diversiteit aan arbocontracten. Vaak zijn die onvolledig. Het gevolg: ontoereikende arbozorg en te weinig aandacht voor preventie. Om daar wat aan te doen, introduceert de overheid nu het basiscontract. Dat stelt minimumeisen aan de afspraken tussen werkgevers en arbodienstverleners. Het zorgt voor duidelijkheid, en biedt daardoor meer bescherming aan werknemers.

In het basiscontract staat bij welke taken de werkgever zich in ieder geval moet laten ondersteunen door een arbodienstverlener of een bedrijfsarts. Het gaat om de bestaande wettelijke taken, plus de verplichtingen uit de nieuwe wet. De OR moet instemmen met de inhoud van het basiscontract.

Bestaande wettelijke taken

Ziekteverzuimbegeleiding
Het toetsen en adviseren over de Risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E)
Het doen van preventief medisch onderzoek (PMO)
Zo nodig het doen van aanstellingskeuringen

Nieuwe verplichtingen per 1 juli 2017

Advisering van de bedrijfsarts over preventie
Toegang voor werknemers tot de bedrijfsarts, ook preventief, inclusief de mogelijkheid voor een second opinion
Overleg van de bedrijfsarts met de preventiemedewerker en de OR
Werkplekbezoek door de bedrijfsarts
Duidelijke klachtenprocedure van bedrijfsarts of arbodienst
De bedrijfsarts moet beroepsziekten melden

3. Duidelijkere taken voor de bedrijfsarts

Duidelijkere rolverdeling

In de wet staat nog eens extra helder omschreven dat de werkgever verantwoordelijk is voor de verzuimbegeleiding van individuele werknemers, en dat de bedrijfsarts een onafhankelijke, adviserende rol heeft. In het contract met de bedrijfsarts of arbodienst moet staan dat hij ook advies geeft over preventie. Desgewenst hebben de bedrijfsarts en andere arbodeskundigen het recht om te overleggen met de werknemersvertegenwoordiging. Het doel van deze maatregelen is om de betrokkenheid van de bedrijfsarts bij het gezondheidsbeleid van het bedrijf te vergroten.

Op de werkvloer

De bedrijfsarts heeft vrije toegang tot de werkvloer. De overheid vindt dat belangrijk, omdat de bedrijfsarts nu vaak letterlijk en figuurlijk op grote afstand van het bedrijf zit. Het feit dat hij gemakkelijker alle werkplekken kan bezoeken, moet hem een beter gevoel geven van wat er in de organisatie speelt, zodat hij de werkgever daar (preventief) over kan adviseren.

Open spreekuur

Bedrijfsartsen moeten een open spreekuur organiseren, dat iedere werknemer mag bezoeken. Dus óók werknemers die (nog) niet verzuimen of klachten hebben. Zij kunnen dan bijvoorbeeld met de arts praten over slechte arbeidsomstandigheden of problemen thuis. Het idee is dat door er vroeg bij te zijn, latere uitval kan worden voorkomen.

Second opinion

In andere delen van de gezondheidszorg kennen we het al, maar werknemers hebben vanaf nu ook recht op een second opinion van een andere bedrijfsarts (en eventueel een andere arbodienst). De precieze invulling van dit recht moet nog worden uitgewerkt (in het Arbeidsomstandighedenbesluit).

Klachtenprocedure

Iedere bedrijfsarts moet een adequate klachtenregeling hebben

Wanneer moet mijn organisatie dit allemaal hebben geregeld?

Organisaties hebben vanaf ingang van de Arbowet een jaar de tijd om hun bestaande contract met de arbodienst of bedrijfsarts aan te passen. Kortom, vanaf 1 juli 2018 moet alles rond zijn.

Hoe zit het met de handhaving van de regels?

De Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid krijgt meer mogelijkheden om werkgevers, arbodiensten en bedrijfsartsen sancties op te leggen. Het is bijvoorbeeld zo dat een werkgever niet alleen een waarschuwing krijgt als hij geen contract met een bedrijfsarts of arbodienst heeft, maar de Inspectie zal in zo’n geval direct een boete opleggen.

Ook controleert de Inspectie de inhoud en de naleving van het contract. Het blijkt in praktijk voor werknemersvertegenwoordigingen vaak lastig om een afschrift van een advies over de Risico-Inventarisatie en –Evaluatie te krijgen. Vandaar dat de wet ook handhaving op dit punt mogelijk maakt.

Tot slot kunnen bedrijfsartsen en arbodiensten een boete krijgen als zij zich niet aan hun nieuwe wettelijke verplichtingen houden.

Lees alles wat u moet weten over het preventief medisch onderzoek.